Trong bối cảnh toàn cầu hóa và giao thương quốc tế ngày càng phát triển, ngành logistic biển đóng vai trò then chốt trong việc vận chuyển hàng hóa giữa các châu lục. Tuy nhiên, để đảm bảo hoạt động hàng hải diễn ra trật tự, an toàn và bền vững, các quốc gia và doanh nghiệp phải tuân thủ một hệ thống pháp lý phức tạp bao gồm luật biển quốc tế và các công ước hàng hải toàn cầu.
Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nền tảng pháp lý điều chỉnh hoạt động logistic hàng hải, những công ước quốc tế nổi bật và vì sao chúng lại quan trọng đối với tàu hàng, cảng biển cũng như chuỗi cung ứng toàn cầu.
1. Luật biển là gì và tại sao quan trọng trong logistic?
Luật biển là hệ thống các quy tắc pháp lý quốc tế điều chỉnh các hoạt động trên biển, bao gồm quyền khai thác tài nguyên, quyền tự do hàng hải, quản lý môi trường biển, và các quy định liên quan đến tàu thuyền hoạt động quốc tế.
Đối với ngành logistic, luật biển có ý nghĩa to lớn vì:
-
Xác định quyền và nghĩa vụ của tàu hàng khi đi qua lãnh hải của các quốc gia.
-
Điều chỉnh hoạt động vận tải hàng hóa trên biển, từ an toàn hàng hải đến xử lý sự cố như tai nạn, ô nhiễm.
-
Tạo khung pháp lý giúp đảm bảo tự do thương mại quốc tế, nhưng đồng thời vẫn bảo vệ chủ quyền quốc gia và môi trường biển.
2. UNCLOS – Nền tảng của luật biển quốc tế
UNCLOS là gì?
Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển (United Nations Convention on the Law of the Sea – UNCLOS) là văn bản pháp lý toàn diện nhất hiện nay về biển và đại dương. Được thông qua vào năm 1982 và có hiệu lực từ năm 1994, UNCLOS được xem như “hiến pháp của đại dương”.
Những nội dung chính của UNCLOS:
-
Phân vùng biển: UNCLOS chia lãnh hải thành các vùng: nội thủy, lãnh hải (12 hải lý), vùng tiếp giáp (24 hải lý), vùng đặc quyền kinh tế (200 hải lý), và thềm lục địa.
-
Tự do hàng hải: Cho phép tàu hàng nước ngoài được quyền đi qua vô hại (innocent passage) trong lãnh hải của quốc gia ven biển.
-
Khai thác tài nguyên: Quốc gia ven biển có quyền khai thác tài nguyên trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
-
Bảo vệ môi trường biển: Các quốc gia và tàu thuyền có trách nhiệm hạn chế ô nhiễm và bảo vệ sinh thái biển.
UNCLOS là nền tảng pháp lý để giải quyết các tranh chấp biển, quản lý giao thông hàng hải và đảm bảo hoạt động logistic diễn ra minh bạch và an toàn.

3. Các công ước quốc tế quan trọng trong vận tải hàng hải
Ngoài UNCLOS, còn rất nhiều công ước quốc tế chuyên biệt do Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) ban hành nhằm điều chỉnh hoạt động của tàu hàng, cảng biển và logistic. Dưới đây là những công ước mà tàu vận tải bắt buộc phải tuân thủ.
a. SOLAS – Công ước về An toàn Sinh mạng trên Biển (Safety of Life at Sea)
-
Nội dung chính: SOLAS quy định chi tiết các tiêu chuẩn kỹ thuật của tàu biển, thiết bị cứu hộ, quy trình ứng phó khẩn cấp, phòng cháy chữa cháy…
-
Tác động đến logistic: Bảo đảm an toàn cho tàu vận tải và thủy thủ đoàn khi hoạt động trên biển. Từ đó giảm thiểu rủi ro trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
b. MARPOL – Công ước về Ngăn ngừa Ô nhiễm từ Tàu (Marine Pollution)
-
Mục tiêu: Hạn chế tối đa việc xả rác, dầu thải, hóa chất và khí thải từ tàu ra môi trường biển.
-
Tác động: Buộc các hãng tàu logistic phải sử dụng công nghệ sạch, nhiên liệu thân thiện môi trường và tuân thủ quy trình xử lý chất thải nghiêm ngặt.
c. STCW – Công ước về Tiêu chuẩn Đào tạo, Cấp chứng chỉ và Tr directly về thuyền viên (Standards of Training, Certification and Watchkeeping)
-
Ý nghĩa: Đảm bảo đội ngũ thuyền viên tàu hàng được đào tạo bài bản và đủ năng lực.
-
Tác động đến logistic: Tăng tính chuyên nghiệp và an toàn trong vận hành tàu, góp phần đảm bảo lịch trình giao hàng và giảm thiểu tai nạn hàng hải.
d. ISPS Code – Bộ Quy tắc An ninh Cảng Biển và Tàu (International Ship and Port Facility Security Code)
-
Ra đời sau vụ khủng bố 11/9, ISPS đưa ra các biện pháp an ninh bắt buộc đối với tàu biển và cảng.
-
Tác động: Giúp ngành logistic đối phó với nguy cơ khủng bố, buôn lậu, cướp biển và các hoạt động trái phép trên biển.
e. CSC – Công ước An toàn Container (International Convention for Safe Containers)
-
Vai trò: Đảm bảo container vận chuyển đạt tiêu chuẩn về kích thước, kết cấu và chịu lực.
-
Ý nghĩa với logistic: Giảm thiểu rủi ro trong đóng hàng, bốc dỡ và vận chuyển container trên tàu, đường bộ hoặc đường sắt.
4. Tàu vận tải cần tuân thủ gì khi hoạt động quốc tế?
Khi tham gia vận chuyển quốc tế, tàu hàng phải tuân thủ đồng thời:
-
Luật pháp quốc gia đăng ký tàu (quốc tịch tàu).
-
Luật pháp quốc gia nơi tàu đến.
-
Các công ước quốc tế đã được các nước tham gia ký kết, ví dụ như SOLAS, MARPOL, STCW, ISPS…
Ngoài ra, tàu còn cần có các giấy chứng nhận pháp lý như:
-
Giấy chứng nhận an toàn kỹ thuật.
-
Giấy chứng nhận phòng cháy chữa cháy.
-
Sổ nhật ký hàng hải, bản khai an ninh tàu…
Nếu không tuân thủ, tàu có thể bị:
-
Cấm cập cảng (Port State Control Detention).
-
Phạt tài chính hoặc buộc quay đầu.
-
Bị đưa vào “danh sách đen” gây ảnh hưởng lớn đến hoạt động logistic.
5. Tại sao doanh nghiệp logistic phải hiểu rõ hệ thống pháp lý này?
Dù không sở hữu tàu, doanh nghiệp logistic vẫn cần nắm rõ luật biển và các công ước vì những lý do sau:
a. Quản lý rủi ro pháp lý
Hiểu luật giúp doanh nghiệp biết quyền và nghĩa vụ của mình, từ đó ký hợp đồng vận tải minh bạch, tránh rắc rối pháp lý khi xảy ra sự cố như thất lạc hàng, chậm giao hàng, hay va chạm tàu.
b. Lập kế hoạch giao hàng chính xác
Biết được hành trình tàu, yêu cầu pháp lý tại mỗi cảng đến giúp doanh nghiệp lập kế hoạch xuất nhập khẩu chuẩn xác và hạn chế trì hoãn.
c. Chọn đối tác vận tải uy tín
Doanh nghiệp có thể kiểm tra tình trạng tuân thủ công ước của hãng tàu, từ đó lựa chọn đối tác đáng tin cậy cho logistic đường biển.
d. Hướng tới phát triển bền vững
Việc hiểu các công ước về bảo vệ môi trường như MARPOL giúp doanh nghiệp chủ động áp dụng các giải pháp logistic xanh, đáp ứng yêu cầu ESG của thị trường quốc tế.

6. Thách thức trong việc thực thi luật biển và công ước
-
Không đồng nhất giữa các quốc gia: Mỗi quốc gia có thể diễn giải luật theo cách khác nhau.
-
Thiếu năng lực giám sát: Nhiều nước đang phát triển không đủ nguồn lực để kiểm tra, giám sát tàu hiệu quả.
-
Sự thay đổi liên tục của công ước: Các quy định mới liên tục được bổ sung (ví dụ MARPOL bổ sung giới hạn khí SOx), đòi hỏi doanh nghiệp và tàu phải cập nhật kịp thời.
7. Xu hướng tương lai trong luật biển và logistic
-
Tăng cường pháp lý về môi trường: Các công ước sẽ siết chặt hơn việc kiểm soát phát thải, thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sạch như LNG, methanol.
-
Ứng dụng công nghệ giám sát từ xa: AI, cảm biến IoT và dữ liệu vệ tinh sẽ giúp quản lý tuân thủ luật biển hiệu quả hơn.
-
Tăng hợp tác quốc tế: Các tổ chức khu vực và toàn cầu sẽ hợp tác nhiều hơn để thống nhất luật chơi và hỗ trợ thực thi pháp luật hàng hải.
Kết luận
Luật biển và các công ước quốc tế là nền tảng bảo vệ trật tự, an toàn và bền vững cho hoạt động logistic hàng hải. Việc tuân thủ các quy định này không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp vận tải biển phát triển ổn định trong môi trường thương mại toàn cầu nhiều biến động.
Hiểu và cập nhật luật biển chính là chìa khóa để doanh nghiệp logistic nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng chuỗi cung ứng vững chắc và thích ứng linh hoạt trước các thách thức quốc tế.
Công ty Triệu Vũ chuyên cung cấp các sản phẩm Seal niêm phong phục vụ vận tải hàng hóa, đa dạng mẫu mã và chức năng: seal nhựa, seal cáp rút container, seal thép container, seal cáp hộp container, seal cối container đạt chuẩn CO CQ, ISO 17712 & đầy đủ mã vạch, QR tiêu chuẩn quốc tế. Các sản phẩm của Triệu Vũ được rất nhiều doanh nghiệp trong ngành vận tải, logistic tin dùng. Với đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm, Triệu Vũ tự tin sẽ chinh phục khách hàng gần xa bằng chất lượng sản phẩm và dịch vụ tuyệt vời nhất.
Liên hệ Hotline: 08.324.6789 hoặc inbox fanpage TrieuVu Company để được tư vấn và báo giá nhanh nhất!
> Điểm danh các loại container phổ biến trong vận tải logistic